Jak ważne znaczenie dla każdej organizacji mają dobrze przygotowane sprawozdania finansowe? Informują nie tylko o bieżącej kondycji ekonomicznej firmy, ale także stanowią podstawę do podejmowania decyzji inwestycyjnych przez akcjonariuszy oraz są istotnym elementem w procesie audytu zewnętrznego. Sporządzenie rzetelnego sprawozdania finansowego wymaga zarówno dogłębnej znajomości przepisów prawa, jak i ścisłego przestrzegania standardów rachunkowości, które zagwarantują przejrzystość i zrozumiałość prezentowanych danych.
Czym są sprawozdania finansowe?
Sprawozdania finansowe to zestaw dokumentów, które mają na celu informowanie innych podmiotów (np. rządu, akcjonariuszy, banków, dostawców, opinii publicznej itp.) o aktywach i kondycji finansowej spółki. Dokumenty te muszą być sporządzone zgodnie z zasadami rachunkowości i przedstawiać prawdziwy i rzetelny obraz aktywów, zobowiązań, kapitału własnego, kosztów i dochodów spółki. W żadnym wypadku jednostka nie powinna ukrywać lub zatajać swojej prawdziwej sytuacji poprzez stosowanie nieprawidłowych metod rachunkowości. Zgodność z tymi zasadami jest monitorowana przez biegłego rewidenta w przypadku badanych spółek.
Cel sprawozdań finansowych
Celem sprawozdań finansowych jest dostarczenie informacji o kondycji finansowej, osiąganych wynikach oraz zmianach w pozycji finansowej podmiotu gospodarczego, które są przydatne dla szerokiego spektrum odbiorców w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych.
Sprawozdania finansowe są sporządzane z kilku powodów. Przede wszystkim przepisy prawne wymagają od jednostek gospodarczych ich przygotowania. Ponadto spółki notowane na giełdzie papierów wartościowych muszą składać sprawozdania finansowe jako wymóg rynku kapitałowego. Firmy publikują również swoje sprawozdania dla opinii publicznej, w tym dla akcjonariuszy i inwestorów, co sprzyja przejrzystości finansowej.
Z czego składa się sprawozdanie finansowe?
W skład sprawozdania finansowego wchodzą następujące dokumenty:
- bilans — przegląd majątku i źródeł finansowania spółki, jego dokładna struktura określona jest w załączniku nr 1 do dekretu nr 500/2002 Sb,
- rachunek zysków i strat — przegląd poszczególnych kosztów i przychodów spółki, którego dokładna struktura jest ponownie określona w dekrecie 500/2002 Coll.,
- załącznik do sprawozdania finansowego — uzupełnia informacje zawarte w bilansie i rachunku zysków i strat,
- zestawienie zmian w kapitale własnym — zawiera podsumowanie pozycji kapitału własnego, w tym zmian w kapitale własnym, które wystąpiły w okresie obrachunkowym,
- rachunek przepływów pieniężnych — dostarcza informacji na temat przepływów pieniężnych spółki, a także dzieli przepływy pieniężne na trzy kategorie według działalności: operacyjną, inwestycyjną i finansową.
Sprawozdania finansowe poszczególnych spółek mogą różnić się w zależności od ich zakresu — wyróżnia się pełne i skrócone sprawozdania finansowe. W przypadku sprawozdawczości skróconej nie jest konieczne sporządzanie zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. Jednocześnie inna jest również treść i zakres informacji dodatkowej.
Jakie są rodzaje sprawozdań finansowych?
- Zwykłe — sporządzane na ostatni dzień okresu obrachunkowego. Dla większości spółek datą tą jest 31 grudnia.
- Nadzwyczajne — sporządzane na dzień, w którym ustaje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, a także np. przed postawieniem spółki w stan likwidacji lub upadłości.
- Śródroczne — służy do określenia bieżącej sytuacji w trakcie okresu rozliczeniowego. W przeciwieństwie do poprzednich dwóch rodzajów sprawozdań finansowych, śródroczne sprawozdanie finansowe nie jest poprzedzone inwentaryzacją i zamknięciem ksiąg rachunkowych. Sporządzane jest na przykład w momencie wypłaty zaliczki na poczet udziału w zyskach.
W jakim terminie należy zatwierdzić i opublikować sprawozdanie finansowe?
Proces tworzenia sprawozdania finansowego nie kończy się na jego opracowaniu, lecz wymaga zatwierdzenia przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku finansowego. Po pozytywnym zatwierdzeniu i przeprowadzeniu ewentualnej rewizji (obowiązującej w przypadku niektórych spółek), sprawozdanie finansowe należy opublikować w odpowiednim rejestrze handlowym w terminie nie dłuższym niż 30 dni od daty zatwierdzenia i rewizji, a także nie później niż 12 miesięcy po zamknięciu roku finansowego. Obowiązek publikacji dotyczy wszystkich spółek, niezależnie od tego, czy ich sprawozdania zostały zatwierdzone lub zrewidowane.
Publikacja sprawozdań finansowych odbywa się w takim samym zakresie, jak ich sporządzenie. Wyjątkiem są małe i mikro jednostki, które nie są zobowiązane do przeprowadzenia audytu. Te podmioty nie muszą publikować rachunku zysków i strat. Naruszenie wymogów dotyczących ujawniania informacji, przeprowadzenia audytu lub przechowywania sprawozdań finansowych może skutkować nałożeniem kary finansowej do 3% wartości aktywów spółki, dlatego zaleca się ścisłe przestrzeganie przepisów prawa.
Sprawozdania finansowe według czeskiego ustawodawstwa
Sprawozdania finansowe jednostek działających na terytorium Republiki Czeskiej są regulowane przez czeską ustawę o rachunkowości (nr 563/1991 Coll., część trzecia). Podstawowe elementy sprawozdania finansowego, które są wymagane, to bilans oraz rachunek zysków i strat, a także dodatkowy załącznik, który dostarcza dodatkowych informacji do wyżej wymienionych dokumentów. Nie wszystkie jednostki są zobligowane do sporządzania sprawozdania z przepływów pieniężnych czy zestawienia zmian w kapitale własnym, podobnie jak raportu z płatności. Spółki niepodlegające obowiązkowi audytu (z wyjątkiem spółek akcyjnych) mają możliwość tworzenia uproszczonych sprawozdań finansowych.
Spółki akcyjne, które spełniają przynajmniej jeden z poniższych warunków oraz inne podmioty, które spełniają co najmniej dwa z tych kryteriów, są zobowiązane do audytowania swoich sprawozdań finansowych:
- aktywa przekraczające 40 mln CZK,
- roczny obrót netto przekraczający 80 mln CZK,
- średnia liczba pracowników przekraczająca 50 osób.
Publikacja sprawozdań finansowych jest obowiązkowa dla jednostek zarejestrowanych w publicznym rejestrze. Można to uczynić poprzez wpis do zbioru dokumentów rejestrowych lub poprzez administratora podatkowego. Niektóre jednostki księgowe, w myśl specjalnych regulacji prawnych, składają swoje roczne raporty do Czeskiego Banku Narodowego, co spełnia wymóg ich publikacji po ich złożeniu w CNB.
