Przeniesienie odpowiedzialności na odbiorcę
Czeski Urząd Skarbowy, broniąc się przed nieuczciwymi przedsiębiorcami, którzy unikają płacenia podatku VAT, przeniósł na odbiorcę towaru lub usługi, odpowiedzialność za zapłacenie podatku, którego uregulowanie jest obowiązkiem dostawcy. Innymi słowy, jeśli korzystamy z usług lub kupujemy towar, od których podatek VAT winien zapłacić dostawca, ręczymy za to, że podatek VAT zostanie przez niego zapłacony.
Odpowiedzialność ta stanowi największe zagrożenie dla drobnych przedsiębiorców, z reguły osób prowadzących działalność jednoosobową, ponieważ jako osoby fizyczne odpowiadają za zobowiązania całym swoim majątkiem. Również członkowie organu statutowego spółek s.r.o. są objęci sporą odpowiedzialnością, o czym pisaliśmy w artykule o odpowiedzialności członków Zarządu. W ich przypadku ma oczywiście znaczenie, czy wykonywali swoją funkcję z należytą starannością.
W jakich sytuacjach odbiorca może odpowiadać za zapłacenie podatku VAT?
Na początku należy podkreślić, że odpowiedzialność mogą ponosić jedynie aktywni płatnicy VAT, którzy przyjmują dostawę towaru lub usług z realizacją na terenie Czech od innego płatnika VAT, lub którzy oferują zapłatę za tę transakcję.
Odbiorca staje się gwarantem niezapłaconego podatku VAT przede wszystkim wtedy, gdy podejmuje współpracę z tzw. nierzetelnym płatnikiem VAT, a więc osobą, która w rażący sposób zarusza swoje obowiązki względem fiskusa. Informacja o takich osobach jest dostępna online. Przed podjęciem współpracy, możliwe jest więc zlustrowanie kontrahenta.
Co więcej, odbiorca ponosi odpowiedzialność, jeśli w momencie przyjęcia towaru lub usługi wiedział, lub powinien był wiedzieć, że ich dostawca umyślnie nie zapłaci podatku, że dojdzie do zaniżenia należnej kwoty lub że dostawca celowo znalazł się w sytuacji, która nie pozwalała mu na zapłacenie podatku. Rodzi się więc pytanie – co oznacza „powinien był wiedzieć”? Otóż chodzi tu o przewinienie zaniedbania. Odbiorca powinien podjąć wszelkie kroki, które pozwolą mu uzyskać niezbędne informacje jeszcze przed przystąpieniem do transakcji. Na przykład brak czasu lub niezbędnej wiedzy (np. o tym, jak i gdzie można takie informacje znaleźć) nie może być tutaj traktowane jako usprawiedliwienie.
Planując opłacenie faktury na kwotę przekraczająca 540 000 CZK (dwukrotność limitu na opłaty gotówkowe, który w Czechach wynosi 270 000 CZK), odbiorca powinien najpierw skontrolować, czy konto dostawcy jest upublicznione w rejestrze płatników VAT. Jeśli dokona opłaty na konto inne, niż podane w rejestrze, odpowiadamy za zapłacenie podatku.
To zostało rozszerzone na transakcje realizowane na terenie Czech, za które opłaty są dokonywane na konto zagraniczne dostawcy. W takiej sytuacji odbiorca ponosi odpowiedzialność i nie ma przy tym znaczenia, czy dane konto zagraniczne zostało upublicznione w rejestrze płatników VAT.
Ważne też jest, aby przy zakupie paliwa, sprawdzić, czy dostawca jest wpisany do rejestru dystrybutorów paliw, prowadzonego przez czeskie służby celne. Gdyby się okazało, że nie ma go w rejestrze – odbiorca odpowiada za zapłacenie VAT.
Urząd skarbowy jest też wyczulony na zbyt niskie ceny, które nie mają jasnego ekonomicznego wytłumaczenia.
Nowością jest to, że odpowiedzialność ponosi odbiorca również wtedy, gdy opłaca transakcję walutą wirtualną.
Jak się bronić przed odpowiedzialnością?
Aby się zabezpieczyć, odbiorca może zapłacić podatek VAT od danej transakcji „z wyprzedzeniem“. Zamiast płacić VAT dostawcy towarów lub usług, może odprowadzić należną kwotę podatku na konto dostawcy w Urzędzie skarbowym, pod który podlega.
Podsumowując: jeśli zaistnieje któraś z wyżej opisanych sytuacji, dostawca towaru lub usługi rzeczywiście nie zapłaci należnego podatku, a odbiorca nie zapewni zapłacenia VAT poprzez jego bezpośrednie odprowadzenie do odpowiedniego Urzędu skarbowego – uregulowanie podatku spocznie na barkach odbiorcy. W efekcie zapłaci VAT dwukrotnie, a więc dostawcy oraz Urzędowi skarbowemu.
Opłacenie podatku bezpośrednio na konto odpowiedniego Urzędu skarbowego pozwala na uniknięcie nieprzyjemności ze strony państwa. Nie daje jednak gwarancji, że podatek zostanie przez odbiorcę transakcji odzyskany. Może on wysunąć roszczenia względem dostawcy i liczyć na ich uregulowanie, a jeśli to nie pomoże – wkroczyć na drogę sądową.
