Nierzetelny płatnik VAT – komu to potrzebne i dlaczego?
System VAT niestety nie jest doskonały, na czym bardzo często chcą zyskać nieuczciwi przedsiębiorcy. Państwa UE broniąc się przez nielegalnymi praktykami, próbują uszczelnić wewnętrzne regulacje prawne. Jednym z przykładów takiego działania jest wprowadzenie w czeskim prawie statusu nierzetelnego płatnika podatku VAT, a to z kolei spowodowało powstanie statusu nierzetelnej osoby.
Status nierzetelnego płatnika otrzymują podmioty, które są aktywnymi płatnikami podatku VAT, ale w rażący sposób naruszyły swoje obowiązki dotyczące VAT. Decyzję o nadaniu takiego statusu wydaje Urząd skarbowy. Przeciwko tej decyzji przysługuje prawo do odwołania w terminie 15 dni od dnia jej doręczenia.
Co więcej, jeśli nierzetelny płatnik, chce uzyskać z powrotem miano rzetelnego płatnika, może wnioskować o wydanie odpowiedniej decyzji przez Urząd skarbowy. Wniosek taki można złożyć nie wcześniej niż po upływie roku od dnia nabycia mocy prawnej decyzji o nadaniu statusu nierzetelnego płatnika lub decyzji odmownej w sprawie zniesienia takiego statusu. Urząd skarbowy wyda pozytywną decyzję w sprawie zniesienia statusu nierzetelnego płatnika VAT, jeśli dany podmiot przez rok nie naruszy w rażący sposób swoich obowiązków podatkowych.
Jak sprawdzić, czy nasz kontrahent jest nierzetelnym płatnikiem VAT?
Urząd skarbowy ma obowiązek upubliczniania informacji o nadaniu lub zniesieniu statusu nierzetelnego płatnika podatku VAT tak, aby można było taką informację uzyskać poprzez zdalny dostęp.
Dane każdego aktywnego płatnika podatku VAT są publikowane na portalu podatkowym. Podając NIP (DIČ), można się dowiedzieć, czy dany płatnik jest godny zaufania.
Status nierzetelnej osoby (podatnik VAT)
Taki status może zostać nadany osobie, która nie jest aktywnym płatnikiem podatku VAT, a która w rażący sposób naruszyła swoje obowiązki względem fiskusa. Tutaj również przysługuje prawo do odwołania od decyzji w ciągu 15 dni od jej doręczenia.
Status nierzetelnej osoby może też zostać nadany nierzetelnemu płatnikowi VAT, gdy dojdzie do anulacji jego rejestracji do VAT. Działa to również w drugą stronę – nierzetelna osoba, która zostanie zarejestrowana jako aktywny płatnik VAT, automatycznie zostaje uznana za nierzetelnego płatnika.
Rozszerzenie statusu nierzetelności ma zapobiec sytuacji, w której nierzetelnemu płatnikowi zostaje anulowana rejestracja do VAT, a ten po raz kolejny z „czystą teczką” jest w stanie wznowić prowadzenie działalności jako płatnik VAT (bez oznaczenia „nierzetelny”).
Mają tutaj zastosowanie te same reguły uznawania nierzetelności, jak w przypadku płatników – tak samo definiuje się „rażące naruszenie obowiązków względem fiskusa”, w ten sam sposób wnioskuje się o zniesienie statusu nierzetelności, obowiązkowe jest też publikowanie informacji o nierzetelnych osobach na portalu podatkowym.
Czy mogę podjąć współpracę z nierzetelnym płatnikiem VAT?
Można podjąć współpracę z takim podmiotem, ale nie jest to zalecane ze względu na konsekwencję z tym związane.
Wszystkich, którzy podjęli kooperację z nierzetelnymi płatnikami VAT, czekają niedogodności związane z wyjaśnianiem, wykazywaniem i udowadnianiem przed Urzędem skarbowym takich transakcji. Co więcej, powyższe czeka również tych partnerów podejmujących współpracę z podmiotami, wobec których dopiero rozpoczęto proces uznawania za nierzetelnego płatnika, a więc gdy informacja o naruszeniach takiego podmiotu nie została jeszcze upubliczniona.
Odbiorcy towarów dostarczonych przez nierzetelnego płatnika VAT lub usług przez niego oferowanych ponoszą odpowiedzialność za niezapłacony podatek, jeśli w momencie dostarczenie towaru lub realizacji usługi albo w momencie zapłaty informacja o statusie nierzetelnego płatnika była upubliczniona tak, aby był do niej możliwy zdalny dostęp.
Rażące naruszenie obowiązków
Aby zrozumieć zawiłości uznawania podmiotów za nierzetelnych lub rzetelnych płatników VAT należy zdefiniować, co oznacza „rażące naruszenie obowiązków”. Zawsze jest to sytuacja, gdy dochodzi do zagrożenia interesu publicznego w kwestii egzekwowania podatku VAT:
- ponieważ płatnik naruszył swoje obowiązki, co spowodowało:
- Wymierzenie podatku za pomocą środków pomocniczych, a więc dowodów, które nie zostały zakwestionowane przez organy podatkowe, podanych wyjaśnień, porównania podobnych podmiotów podatkowych i ich zobowiązań podatkowych, własnej wiedzy w zakresie zarządzania podatkami lub
- Doliczenie uzupełniającej kwoty podatku za pomocą środków pomocniczych.
*Powyższe dotyczy przypadków, gdy kwota należności zostanie oszacowana minimalnie na 500 000 CZK.
- ponieważ płatnik prowadził lub włączył się do transakcji, co do której istnieje uzasadniona obawa, że VAT nie zostanie zapłacony i w związku z tym fiskus wydał nakaz opłaty o charakterze zabezpieczającym, który nie został uregulowany w terminie.
- ponieważ w okresie przynajmniej trzech miesięcy kalendarzowych następujących po sobie płatnik ma zaległości w podatku VAT w wysokości co najmniej 500 000 CZK.
- ponieważ płatnik naruszył swoje obowiązki, co skutkowało nieuznaniem przez fiskusa prawa na odliczenie VAT i wymierzeniem podatku lub doliczeniem kwoty uzupełniającej inaczej, niż płatnik deklarował w złożonej deklaracji. Ma to swoje zastosowanie, jeżeli odliczenie podatkowe jest obniżone przez płatnika o co najmniej 500 000 CZK, a wyliczony lub doliczony na tej podstawie podatek nie jest w pełni opłacony w wyznaczonym terminie.
- ponieważ płatnik naruszył swoje obowiązki, czego powtarzalną konsekwencją było wymierzenie podatku za pomocą środków pomocniczych lub doliczenie uzupełniającej kwoty podatku za pomocą tych środków. Za powtarzalną uznaję się sytuację, która miała miejsce w odniesieniu do przynajmniej dwóch z sześciu następujących po sobie okresów podatkowych.
- ponieważ płatnik nie podejmuje wymaganej współpracy z Urzędem skarbowym, a więc nie reaguje na wezwania lub nie dostarcza danych niezbędnych do poprawnego egzekwowania podatku.
- ponieważ podatnik poważnie utrudnia lub utrudniał administrację podatkową, kilkukrotnie nie składając zeznania podatkowego lub dokumentów uzupełniających w terminie narzuconym przez fiskusa w wezwaniu, ani w ustawowym terminie dodatkowym. Za powtarzalną uważa się sytuację, która miała miejsce co najmniej dwa razy przez okres dwunastu kolejnych miesięcy kalendarzowych.
- ponieważ płatnik podał nieprawdziwe lub niepełne informacje przy rejestracji do VAT, a dane te są niezbędne do poprawnego egzekwowania podatku. Do zagrożenia interesu publicznego dochodzi, zwłaszcza jeśli płatnik nie dopełnił, nie poprawił już nieaktualnych lub podał nieprawdziwe informacje nt. swojej siedziby, poprzez którą rozumie się adres miejsca, w którym są przyjmowane decyzje dotyczące danego podmiotu, ewentualnie miejsca, w którym znajduje się jego centrum zarządzania.
Poszczególne naruszenia są oceniane przez Urząd skarbowy indywidualnie. Brane są pod uwagę dotychczasowa współpraca z płatnikiem oraz godne szczególnej uwagi obiektywne powody takiego naruszenia (np. klęski żywiołowe, kwestie zdrowotne, niewypłacalność itp.).
Jak wynika z powyższego, status nierzetelnego płatnika obejmuje tych płatników, którzy w rażący sposób naruszają swoje obowiązki względem fiskusa. Nie powinny nim być objęci płatnicy, którzy takiego naruszenia dopuścili się okazjonalnie, a więc wyjątkowo zapomnieli złożyć zeznania VAT, w zeznaniu popełnili błąd lub nie zdążyli dokonać opłaty w terminie.
