Płaca minimalna to najniższe wynagrodzenie, które pracownik może otrzymać za swoją pracę, ale jej rola wykracza poza definicję, wpływając również na inne elementy pensji. Zrozumienie jej działania jest więc niezbędne – kto odpowiada za jej ustalanie oraz jak prawidłowo obliczyć minimalną stawkę godzinową dla zróżnicowanych rodzajów umów cywilnoprawnych. Równie istotne jest śledzenie nadchodzących zmian, które wejdą w życie od 2025 roku. Dowiedz się, jak planowane regulacje wpłyną na rynek pracy w Czechach i jak możesz się do nich przygotować.
Czym jest płaca minimalna w Czechach?
Płaca minimalna, znana w Czechach jako "minimální mzda", stanowi ustawowo określoną najniższą dopuszczalną stawkę wynagrodzenia za pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy. Najważniejsze przepisy dotyczące płacy minimalnej zawarte są w Kodeksie pracy, który jest uregulowany ustawą nr 262/2006, opublikowaną w Dzienniku Ustaw z późniejszymi zmianami. Szczegółowe zasady dotyczące wysokości płacy minimalnej, warunków jej zapewnienia, a także definiowania trudnych warunków pracy, minimalnych poziomów płacy gwarantowanej oraz dodatków za pracę w trudnym środowisku określa Rozporządzenie Rządu nr 567/2006 Dz.U. Ostateczne, aktualne przepisy, które weszły w życie 1 stycznia 2024 roku, można znaleźć w Rozporządzeniu Rządu nr 567/2006 Dz.U.
Stawka godzinowa minimalna określa dolne ograniczenie wynagrodzenia, które możesz oferować swoim pracownikom, wliczając w to zatrudnionych na zasadach równoważnika pełnego etatu (FTE/PPP). W przypadku, gdy pracownicy są zatrudnieni na zmiany ciągłe lub w systemie wielozmianowym, przysługuje im skrócony tydzień pracy, który wynosi 37,5 godziny. Pracownicy zatrudnieni w systemie dwuzmianowym mogą z kolei pracować przez 38,75 godziny na tydzień. Minimalne wynagrodzenie miesięczne pozostaje takie samo dla wszystkich pracowników, niezależnie od długości tygodnia pracy, co wymaga przeliczenia minimalnej stawki godzinowej zależnie od faktycznej liczby godzin pracy.
Płaca gwarantowana a płaca minimalna — różnice
W przeciwieństwie do płacy minimalnej, która jest stosowana jednolicie we wszystkich profesjach na terenie Czech, płaca gwarantowana jest ustalana na podstawie specyficznych grup stanowisk. Te grupy są kategoryzowane w zależności od stopnia skomplikowania, odpowiedzialności oraz trudności związanych z pracą. Obecnie wyróżnia się osiem takich grup zawodowych. Na samym dole tej hierarchii, gdzie zaliczają się prace takie jak pomoc kuchenna, sprzątanie czy dostarczanie paczek, płaca gwarantowana jest równa płacy minimalnej, co oznacza, że nie może być niższa od niej. W przypadku stanowisk zaliczanych do wyższych grup pracownicy muszą otrzymywać co najmniej minimalne wynagrodzenie przypisane dla ich grupy zawodowej.
Kogo dotyczy płaca minimalna w Czechach?
Minimalne wynagrodzenie obowiązuje wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innych umów cywilnoprawnych (jak umowa o świadczenie usług lub umowa zlecenie), bez względu na rodzaj umowy: czasową, stałą czy kilka umów równocześnie. Prawo do otrzymywania minimalnego wynagrodzenia powstaje w każdym przypadku zatrudnienia na podstawie tych umów, również przy samodzielnym wykonywaniu pracy.
Płaca minimalna stanowi jedyną dopuszczalną wysokość wynagrodzenia w przedsiębiorstwach prywatnych, w których odbywają się zbiorowe negocjacje płacowe. W ramach umów zbiorowych istnieje możliwość ustalenia wynagrodzenia minimalnego na poziomie wyższym, niż określa to rozporządzenie rządowe dotyczące płacy minimalnej.
W różnych firmach, które nie są związane układem zbiorowym pracy, a ich wynagrodzenia nie są ustalane przez negocjacje w ramach takiego układu, oprócz płacy minimalnej istnieje również ustalony minimalny poziom zarobków gwarantowanych. Dla pierwszej grupy stanowisk ten minimalny poziom zarobków gwarantowanych jest równoznaczny z wysokością płacy minimalnej. W sektorze pozabiznesowym obejmującym usługi publiczne oraz administrację obowiązuje zarówno płaca minimalna, jak i minimalny poziom zarobków gwarantowanych, a także system płacowy oparty na siatkach płacowych.
Ile wynosi dodatek do płacy minimalnej?
W sytuacji, gdy miesięczne zarobki pracownika, wynikające z umowy o pracę, nie osiągają poziomu wynagrodzenia minimalnego, obowiązkiem pracodawcy jest wyrównanie różnicy do tej kwoty przez wypłatę dodatku, bez względu na niższą efektywność pracy spowodowaną z winy pracownika. W kalkulacji wynagrodzenia, które stanowi podstawę do ustalenia prawa do dodatku gwarantującego minimalne wynagrodzenie, wlicza się wszystkie składniki płacy, z wyjątkiem tych za nadgodziny, pracę w święta, nocną, w trudnych warunkach oraz za pracę w weekendy. Ponadto nie uwzględnia się żadnych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy, takich jak gratyfikacje, odprawy, zwroty kosztów dojazdu czy wynagrodzenia za pracę na wezwanie.
Planowana wysokość minimalnego wynagrodzenia brutto w Czechach w 2025 roku
W lecie 2024 roku czeski Senat zatwierdził zmiany w Kodeksie pracy, które zaczną obowiązywać od stycznia 2025 roku i wprowadzą dwa nowe przepisy:
- odejście od dotychczasowego modelu płacy gwarantowanej, która będzie dalej obowiązywała tylko w sektorze publicznym i zostanie podzielona na cztery kategorie, zależne od poziomu trudności wykonywanych prac,
- zmiana systemu indeksacji minimalnego wynagrodzenia, gdzie od teraz aktualizacje nie będą już ogłaszane przez rząd, lecz przez Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych najpóźniej do 30 września każdego roku.
Regulacje te będą zintegrowane bezpośrednio z treścią ustawy. Główną korzyścią z wprowadzenia nowego mechanizmu naliczania minimalnego wynagrodzenia jest jego większa przewidywalność wzrostu, co umożliwi dokładniejsze prognozowanie kosztów zatrudnienia w strategiach finansowych czeskich przedsiębiorstw. Informacje o zmianach w wysokości płacy minimalnej będą dostępne wcześniej. W przeszłości zwyczajowo informowano o nowej stawce na koniec roku, z wejściem w życie od nowego roku, pozostawiając przedsiębiorstwa z niewielkim okresem na dostosowanie się do nowych regulacji.
