Podatek od towarów i usług, znany jako VAT (Value Added Tax), odgrywa ważną rolę w systemach podatkowych i nie inaczej jest w Polsce, a także w Czechach. Wyróżnia się tutaj dwie główne grupy podatników VAT - są to podatnik VAT czynny i podatnik VAT zwolniony. Każda z tych grup posiada swoje specyficzne cechy, obowiązki czy uprawnienia, które mają istotny wpływ na sposób rozliczania podatku z działalności gospodarczej.
Podatnik VAT czynny
Podatnik VAT czynny to przedsiębiorca, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT i regularnie rozlicza się z tego podatku z polskim urzędem skarbowym. W praktyce oznacza to, że taka osoba jest zobowiązana do naliczania VAT-u na sprzedawane towary i usługi oraz do odprowadzania go „skarbówki”. Najważniejszą korzyścią dla czynnego podatnika VAT jest możliwość odliczania VAT-u naliczonego przy zakupie towarów niezbędnych do prowadzenia działalności.
Warto wiedzieć, że w niektórych przypadkach rejestracja jako podatnik VAT czynny jest obowiązkowa dla niektórych przedsiębiorców. Chodzi przede wszystkim o firmy, które przekroczą określony limit obrotu wynoszący 200.000 zł rocznie. Ponadto, niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymagają rejestracji bez względu na wysokość obrotu. Zaliczyć do nich można np. działalność prawniczą, doradczą, jubilerską czy też usługi związane ze ściąganiem długów.
Podatnik VAT czynny musi prowadzić szczegółową ewidencję sprzedaży i zakupów, sporządzać i składać deklaracje VAT-7 lub VAT-7K (w zależności od częstotliwości rozliczeń) oraz wystawiać faktury VAT. Prawidłowe prowadzenie tych obowiązków wymaga precyzji i skrupulatności, ale daje przedsiębiorcy możliwość odliczenia VAT-u zapłaconego przy zakupie towarów i usług związanych z prowadzoną działalnością.
Podatnik VAT zwolniony
Podatnik VAT zwolniony to przedsiębiorca, który korzysta ze zwolnienia z obowiązku płacenia VAT. Zwolnienie to może mieć charakter podmiotowy lub przedmiotowy:
- Zwolnienie podmiotowe przysługuje przedsiębiorcom, których roczny obrót nie przekracza 200.000 zł. Takie osoby mogą wybrać, czy chcą skorzystać ze zwolnienia, czy też zarejestrować się jako podatnik VAT czynny. Zwolnienie podmiotowe daje możliwość prowadzenia działalności bez obowiązku naliczania i odprowadzania VAT, co upraszcza księgowość i zmniejsza obciążenia administracyjne. Jednakże, przedsiębiorcy korzystający z tego zwolnienia nie mają prawa do odliczania VAT-u naliczonego przy zakupach, co dla wielu z nich jest sporą wadą.
- Zwolnienie przedmiotowe dotyczy określonych rodzajów działalności, które są zwolnione z VAT na mocy ustawy o podatku od towarów i usług. Do tej grupy należą m.in. usługi medyczne, profilaktyczne, poprawiające zdrowie, usługi transportu sanitarnego, usługi pocztowe, usługi w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, usługi finansowe oraz ubezpieczeniowe, a także dostawy złota do Narodowego Banku Polskiego. Przedsiębiorcy świadczący te usługi są zwolnieni z VAT niezależnie od wysokości obrotu jaki generują swoją działalnością.
Jakie są różnice między podatnikiem VAT czynnym a podatnikiem VAT zwolnionym?
Zostały wyjaśnione już kwestie dotyczące tego, co oznaczają oba terminy. Warto poznać podstawowe różnice pomiędzy podatnikiem VAT czynnym a zwolnionym.
Obowiązek rejestracji i rozliczania VAT
Podatnik VAT czynny musi zarejestrować się w urzędzie skarbowym jako podatnik VAT i regularnie składać deklaracje VAT. Podatnik VAT zwolniony nie ma takiego obowiązku, o ile jego obrót nie przekracza określonego limitu lub prowadzi działalność zwolnioną przedmiotowo z tego obowiązku.
Naliczanie VAT
Podatnik VAT czynny nalicza VAT na swoje towary i usługi, co zwiększa ich cenę o stawkę VAT. Podatnik VAT zwolniony nie nalicza VAT, co może stanowić konkurencyjną przewagę cenową, ale uniemożliwia odliczenie VAT naliczonego przy zakupach.
Prawo do odliczania VAT
Podatnik VAT czynny ma prawo do odliczania VAT naliczonego przy zakupach związanych z działalnością gospodarczą. Podatnik VAT zwolniony nie ma takiego prawa, co oznacza, że ponosi pełny koszt zakupu towarów i usług.
Księgowość i ewidencja
Podatnik VAT czynny musi prowadzić szczegółową ewidencję VAT, sporządzać deklaracje i wystawiać faktury VAT. Podatnik VAT zwolniony nie jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji VAT ani składania deklaracji VAT, co upraszcza księgowość firmy.
Korzyści i wady
Podatnik VAT czynny może odliczać VAT naliczony, co może prowadzić do Sego rodzaju oszczędności. Jednakże prowadzenie ewidencji VAT i składanie deklaracji wiążą się z dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi. Podatnik VAT zwolniony ma prostszą księgowość i nie musi naliczać VAT, ale nie może też odliczać podatku.
Podatnik VAT czynny a podatnik VAT zwolniony – jakie rozwiązanie wybrać?
Wybór między statusem podatnika VAT czynnego a podatnika VAT zwolnionego zależy od specyfiki prowadzonej działalności czy wysokości generowanego obrotu. Podatnik VAT czynny musi sprostać bardziej skomplikowanym wymaganiom pod względem formalności i księgowości. Ma jednak prawo do odliczania VAT naliczonego, a więc w przypadku systematycznych zakupów związanych z działalności z pewnością będzie to korzystne rozwiązanie dające firmie oszczędności.
Z kolei podatnik VAT zwolniony cieszy się prostszą księgowością i brakiem obowiązku naliczania VAT. Jednak ponosi on pełny koszt zakupu towarów i usług bez możliwości odliczenia podatku.
Każda z tych opcji ma swoje korzyści i wady, które warto dokładnie przeanalizować przed podjęciem decyzji o wyborze odpowiedniego statusu podatkowego. Warto przy tym pamiętać, że wybór nie zawsze jest możliwy, bowiem niektóre przypadki mają narzucaną konkretną opcję przez prawo.
