Rezydencja podatkowa – co to takiego?
Określenie rezydencji podatkowej ma decydujące znaczenie dla ustalenia obowiązku podatkowego danej osoby. Rezydent podatkowy Czeskiej Republiki lub Polski ma tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy w danym państwie, co oznacza, że opodatkowaniu podlega całość światowych dochodów danej osoby bez względu na miejsce położenia ich źródeł.
Według polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a więc osoby, które:
- przebywają na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym lub
- posiadają na terytorium RP centrum interesów osobistych, lub gospodarczych (tzw. ośrodek interesów życiowych).
Co ważne, by podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, wystarczy spełnić tylko jeden z powyższych warunków.
Aby zmienić rezydencję podatkową na czeską, samo kupienie nieruchomości lub wynajęcie mieszkanie może się więc okazać niewystarczające. Organy podatkowe określają obowiązki podatkowe danej osoby indywidualnie i powinny polegać na faktycznej sytuacji, a nie tylko na deklaracji lub życzeniach zainteresowanej osoby. Nie ma mechanizmu, który pozwoliłby zmienić rezydencję podatkową „na wniosek” zainteresowanego. Konieczne jest przestrzeganie szeregu zasad, które zwiększą prawdopodobieństwo, że przestaniemy być w Czechach traktowani jako podatkowi rezydenci Polski. Najprościej rzecz ujmując – należy zadbać o to, aby związek podatnika z Polską, był jak najsłabszy.
Warto się więc uzbroić w silne dowody potwierdzające nie tylko zamieszkiwanie w Czechach, ale również posiadanie na terytorium Czech ośrodka interesów życiowych. Należy wykonać jak najwięcej czynności, które potwierdzą zmianę ośrodka interesów życiowych, a więc przede wszystkim:
- zmienić miejsce zamieszkania (kupując lub wynajmując nieruchomość w Czechach);
- sprzedać polskie ruchomości (lub przerejestrować do Czech – w przypadku samochodu);
- rezygnować z przynależności do polskich: partii politycznych, organizacji, stowarzyszeń, klubów, zakładów opieki zdrowotnej;
- rozwiązać wszelkie stosunki pracy w Polsce.
Powyższe pozwoli na zmniejszenie ryzyka przypisania polskiej rezydencji podatkowej. Zastosowanie będą wtedy miały postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską a Czeską Republiką.
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania
Według art. 4 ust. 1 umowy za rezydenta podatkowego uważa się każdą osobę fizyczną, która podlega podatkom danego kraju, ponieważ posiada na terytorium tego kraju miejsce zamieszkanie lub miejsce stałego pobytu.
Jeżeli według powyższego osoba fizyczna posiada miejsce zamieszkania w obu państwach, jej status ustala się w następujący sposób:
- za rezydenta danego kraju uważa się osobę, która ma w danym kraju stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu państwach, to uważa się ją za rezydenta tego państwa, w którym ma ona silniejsze powiązania osobiste lub gospodarcze (posiada w danym państwie ośrodek interesów życiowych);
- jeżeli nie można ustalić, w którym z państw osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z umawiających się państw, to uważa się ją za rezydenta tego kraju, w którym zwykle przebywa;
- jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obydwu państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to będzie ona uważana za rezydenta tego kraju, którego jest obywatelem;
- jeżeli jest ona obywatelem obu umawiających się państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, właściwe władze umawiających się państw, a więc ministrowie finansów lub ich upoważnieni reprezentanci, rozstrzygną zagadnienie w drodze wzajemnego porozumienia.
Opodatkowanie dochodów zakładu
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania reguluje również opodatkowanie dochodów generowanych przez zakład położony w jednym z umawiających się państw, mimo że sam przedsiębiorca jest rezydentem podatkowym drugiego z umawiających się państw. Mówimy wtedy o tzw. ograniczonym obowiązku podatkowemu, co oznacza, że dochody, które można przypisać temu zakładowi, zostaną opodatkowane w państwie, w którym jest on zlokalizowany.
Jak więc rozumieć „zakład”? W rozumieniu umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania określenie „zakład” oznacza stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Określenie „zakład” obejmuje w szczególności miejsce zarządu, filię, biuro, zakład fabryczny, warsztat czy też miejsce wydobywania zasobów naturalnych. Budowa, montaż lub instalacja stanowi zakład tylko wtedy, gdy okres ich prowadzenia trwa dłużej niż dwanaście miesięcy, począwszy od dnia rozpoczęcia efektywnych prac.
Należy tutaj pamiętać, że określenie „zakład” nie obejmuje użytkowania urządzeń służących wyłącznie do składowania, wystawiania albo wydawania dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa. „Zakładem” nie będzie też stała placówka utrzymywana wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów albo w celu zbierania informacji dla przedsiębiorstwa. Wykonywanie działalności polegającej na składowaniu, wstawianiu lub wydawaniu czy też mającej dla przedsiębiorstwa charakter przygotowawczy, lub pomocniczy również nie jest objęte tym terminem.
Podsumowując – również w tej sytuacji należy pamiętać, że dochody zostaną opodatkowane w Czechach jedynie wtedy, gdy działalność będzie fizycznie prowadzona na terenie Czech. Sposób wykazania tej okoliczności zależy od charakteru prowadzonej działalności. Trzeba też mieć na uwadze, że czeski urząd skarbowy chętnie przyjmie podatek dochodowy od działalności zarejestrowanej właśnie tam. Może się jednak okazać, że polski urząd skarbowy upomni się w przyszłości o podatek, naliczając przy tym odsetki i kary. W takiej sytuacji przedsiębiorca będzie musiał zapłacić zaległość podatkową w Polsce i na własną rękę próbować odzyskać podatek bezzasadnie zapłacony za granicą.
