Prawo czeskie
Przewiduje takie same zasady dla obywateli Czeskiej Republiki oraz obywateli UE, Europejskiej wspólnoty gospodarczej oraz Szwajcarii. Inaczej rzecz się ma, jeśli chcemy zatrudniać obywateli państw trzecich. Do ich zatrudnienia niezbędne będzie posiadanie pozwolenia na pracę (jeśli jest wymagane), tzw. karty pracowniczej (zaměstnanecká karta), czy też niebieskiej karty (modrá karta).
Rodzaje dokumentów uprawniających obcokrajowców do pracy w Czechach
Pozwolenie na pracę
Jest wydawane przez Wojewódzki urząd pracy. Zasadniczo wniosek składa pracownik osobiście w urzędzie jeszcze przed przyjazdem do pracy. Częstą praktyką jest też wnioskowanie o pozwolenie na pracę za pośrednictwem pracodawcy, który oferuje zatrudnienie lub za pośrednictwem osoby prawnej/fizycznej, która zawarła umowę z podmiotem zagranicznym, tj. z zagranicznym pracodawcą, o wykonywaniu obowiązków na terytorium Czech. Pozwolenie takie nie jest wymagane, jeśli osoba ubiegająca się o pracę posiada pozwolenie na stały pobyt w Czeskiej Republice.
Pozwolenie jest wydawane maksymalnie na okres 2 lat, ale istnieje możliwość kilkukrotnie je przedłużyć (zawsze maksymalnie na 2 lata). Jeśli pozwolenie zostało wydane na czas krótszy, niż 6 miesięcy, można je przedłużyć tak, aby całkowity okres jego obowiązywania nie przekroczył 6 miesięcy w jakimkolwiek okresie następujących po sobie 12 miesięcy. O przedłużenie pozwolenia można wnioskować najszybciej 3 miesiące, a najpóźniej 30 dni przed datą wygaśnięcia pozwolenia.
Na ogół pozwolenie na pracę obejmuje wąski krąg obcokrajowców, ponieważ wraz z pozwoleniem na pobyt zostało zastąpione przez tzw. kartę pracowniczą (patrz niżej). Ogranicza się więc do prac sezonowych, zadań członka zarządu lub wspólnika związanych z działalnością gospodarczą, posiadacza pozwolenia na pobyt długoterminowy w celach biznesowych, stażów i wymiany dla młodzieży, obcokrajowców wysłanych do Czeskiej Republiki przez zagranicznego pracodawcę na podstawie umowy zawartej z czeską osobą prawną, czy zatrudnienia krótkoterminowego – do 3 miesięcy.
Karta pracownicza
Zaměstnanecká karta jest z kolei dokumentem wydawanym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Ministerstvo vnitra) i stanowi nowy typ pozwolenia na pobyt długotrwały (dłuższy niż 3 miesiące) na terytorium Czech w celu podjęcia zatrudnienia. Karta ma więc podwójne zastosowanie – uprawnia do przebywania w Czeskiej Republice i jednocześnie pełni funkcję pozwolenia na konkretną pracę. Najczęściej jest wydawana na okres trwania stosunku pracy, najdłużej jednak na 2 lata z możliwością kilkukrotnego przedłużenia. Czas oczekiwania na wydanie karty to 60 dni, w skomplikowanych przypadkach – 90 dni.
Karta pracownika może mieć też niedualny charakter i pełnić wyłącznie rolę pozwolenia na długotrwały pobyt. Ta zasada obowiązuje np. obcokrajowców, którzy zostali wysłani do Czeskiej Republiki w ramach oferowania usług przez swojego pracodawcę, który ma siedzibę w kraju UE, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej czy też w Szwajcarii. Tutaj należy pamiętać, że wysyłany pracownik powinien posiadać podróżne ubezpieczenie medyczne na cały okres pobytu w Czechach, ponieważ nie obejmuje go publiczne ubezpieczenie zdrowotne.
Posiadaczom karty pracowniczej należy zapewnić minimalnie 15 godzin pracy na tydzień, a płaca nie może być niższa niż podstawowa miesięczna płaca minimalna.
Niebieska karta
Jest dokumentem pozwalającym na pobyt długoterminowy w celu podjęcia zatrudnienia, które wymaga wyższych kwalifikacji (chodzi tu o studia na uczelni wyższej lub wyższe wykształcenie zawodowe, trwające przynajmniej 3 lata). Jest wydawana na okres o 3 miesiące dłuższy, niż przewidywane zatrudnienie. Ministerstwo ma 90 dni na wydanie decyzji w sprawie wydania karty.
Posiadaczom niebieskiej karty należy zapewnić roczne wynagrodzenie brutto w wysokości przynajmniej 1,5 wielokrotności średniego rocznego wynagrodzenia brutto.
Pracownik, wnioskując o jakikolwiek z wyżej wymienionych dokumentów, dołącza umowę o pracę, umowę o czynności zawodowej (DPC) lub umowę przedwstępną, w której strony zobowiązują się do zawarcia którejś z wymienionych umów w określonym terminie.
W przypadku karty pracowniczej o dualnych charakterze oraz pozwolenia na pracę potrzebne też będą dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe pracownika do wykonywania konkretnej pracy. Wnioskując o niebieską kartę, pracownik musi potwierdzić swoje wykształcenie.
Wszystkie dołączane do wniosku dokumenty powinny być przedłożone w oryginale oraz w tłumaczeniu na język czeski, dokonanym przez tłumacza przysięgłego.
Obowiązki pracodawcy
Ważne jest, że czeskie prawo daje pierwszeństwo zatrudnienia swoim obywatelom czy też obywatelom UE. Urzędy wydają pozwolenia na podjęcie pracy (pozwolenie na pracę/ zamestnanecká karta/ modrá karta), jeśli w ich ocenie rynek pracy na to pozwala, czyli gdy wolnych stanowisk nie można obsadzić ze względu na wymagane kwalifikacje lub niedostatek siły roboczej. W praktyce oznacza to, że możemy zatrudnić obcokrajowców na wolne stanowiska, które zgłosiliśmy do Wojewódzkiego Urzędu pracy, a które nie zostały obsadzone przez 30 dni. W urzędzie należy podać podstawową charakterystykę pracy (rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wymagania, warunki finansowe, informację czy chodzi o pracę na czas określony/nieokreślony i ewentualnie informacje o możliwościach zakwaterowania lub dojazdu) oraz wyrazić zgodę na zatrudnienie obcokrajowca.
Obcokrajowca można zatrudnić tylko wtedy, kiedy posiada wyżej opisane pozwolenia oraz pisemną umowę o pracę lub o czynności zawodowej (więcej na ten temat) pod warunkiem, że zostanie on zgłoszony do ubezpieczenia społecznego oraz zdrowotnego. Warunki pracy oraz warunki finansowe są takie same, jak dla obywatela Czech.
Pracodawca powinien zgłosić zatrudnienie obywatela UE lub innego państwa do Urzędu pracy najpóźniej w dzień rozpoczęcia stosunku pracy, musi też zgłaszać wszelkie zmiany w ewidencji zatrudnianych obcokrajowców czy też sytuacje, gdy zatrudniony nie podjął pracy, na którą zostało mu wydane pozwolenie, bądź ukończył stosunek pracy szybciej, niż przewidywała umowa. Jeśli stosunek pracy został przerwany (ze skutkiem natychmiastowym/ wypowiedzenie/ umowa) pracodawca musi poinformować wojewódzki urząd pracy o powodach ukończenia zatrudnienia.
Pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję zatrudnianych obcokrajowców, która obejmuje zarówno obywateli UE, jak i obywateli państw trzecich. Powinien też przechowywać kopie zawartych z nimi umów oraz dokumentów, które uprawniają pracowników do pracy w Czechach (w trakcie trwania zatrudnienia, jak również po zakończeniu stosunku pracy, przez okres 3 lat).
