Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność w Czechach często napotykają na paradoksalną sytuację. W relacji do swoich dochodów płacą wyższe podatki niż ich „bogatsi” koledzy osiągający znacznie większe zyski. Jak to możliwe? Istotne znaczenie mają tutaj mechanizmy naliczania składek na ubezpieczenia i system progów podatkowych.
Przyczyny wyższego opodatkowania niskich zysków
Jak wiadomo, osoby prowadzące działalność w Czechach muszą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wymóg ten dotyczy nawet przedsiębiorców, którzy osiągają bardzo niskie dochody. Warto tutaj przypomnieć, że obowiązują minimalne podstawy wymiaru składek. To oznacza nic innego, jak to, że niezależnie od osiąganych zysków, firma musi zapłacić określone minimum.
W 2024 roku minimalna składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosiła 2968 CZK. Minimum na ubezpieczenie społeczne to było wówczas 3852 CZK.
W obecnym roku minimalne składki zostały podwyższone. Aktualnie wynoszą:
- Składka na ubezpieczenie zdrowotne – 3143 CZK.
- Składka na ubezpieczenie społeczne – 4759 CZK.
Łatwo tutaj zauważyć, że w 2025 roku przedsiębiorcy prowadzący działalność na własny rachunek z niskim dochodem zapłacą składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i zdrowotne o prawie 13 000 CZK więcej niż w roku poprzednim. Nawet przy bardzo niskich dochodach konieczne jest odprowadzanie relatywnie wysokich składek. To z kolei podnosi efektywną stopę opodatkowania.
Maksymalna podstawa wymiaru składek
Nie bez znaczenia jest również maksymalna podstawa wymiaru składek. Przedsiębiorcy osiągający duże zyski korzystają z limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. W ubiegłym roku maksymalnie wyniósł on 2 110 416 CZK. W sytuacji, gdy dana kwota zostanie przekroczona, firma nie musi odprowadzać dodatkowych składek od różnicy. W związku z tym rzeczywiste obciążenie podatkowe procentowo maleje w przypadku wyższych dochodów.
Progresywna skala podatkowa i ulgi podatkowe
Podatek dochodowy w Czechach jest progresywny, jednak podstawowa stawka 15% obowiązuje od dochodu w wysokości 1 582 812 CZK (2024 r.). Dopiero po przekroczeniu tej kwoty naliczona zostaje stawka wyższa na poziomie 23%. Co to oznacza dla przedsiębiorców? Dokładnie to, że firmy o bardzo wysokich dochodach korzystają z niższej efektywnej stopy opodatkowania.
Ponadto przedsiębiorcy mogą skorzystać z podstawowej ulgi podatkowej na osobę, która w ubiegłym roku wynosiła 30 840 CZK. Dla firm o niższych dochodach ulga pokrywa znaczną część podatku. Jednak w dalszym ciągu nie zrekompensuje wysokich składek.
Jak wygląda opodatkowanie w praktyce?
Aby zauważyć tę kolosalną różnicę, warto posłużyć się przykładem:
- Przedsiębiorca z rocznym zyskiem brutto na poziomie 210 000 CZK zapłacił w 2024 r. łącznie 82 496 CZK podatków i składek. To stanowiło aż 39,3% jego dochodu.
- Z kolei przedsiębiorca z zyskiem brutto na poziomie 6 000 000 CZK zapłacił łącznie 2 243 778 CZK składek i podatkó To stanowiło 37,4% jego dochodu.
Faktycznie oznacza to, że firma zarabiająca kilkadziesiąt razy więcej płaci procentowo mniejsze składki niż ta o niższych dochodach.
Więcej szczegółów obrazuje poniższa tabela:
| Pozycja | Zysk brutto za 2024 r. | |
| 210 000 CZK | 6 000 000 CZK | |
| Pierwszy próg podatkowy | 31 500 CZK | 237 422 CZK |
| Drugi próg podatkowy | 0 CZK | 1 015 954 CZK |
| Podatek dochodowy przed ulgą | 31 500 CZK | 1 253 376 CZK |
| Ulga podatkowa na podatnika | 30 840 CZK | 30 840 CZK |
| Podatek dochodowy za rok 2024 | 660 CZK | 1 222 536 CZK |
| Podstawa wymiaru składki zdrowotnej | 263 802 CZK | 3 000 000 CZK |
| Składka zdrowotna za 2024 rok | 35 614 CZK | 405 000 CZK |
| Podstawa wymiaru składki społecznej | 158 292 CZK | 2 110 416 CZK |
| Składka społeczna za 2024 rok | 46 222 CZK | 616 242 CZK |
| Łączna kwota podatków bezpośrednich | 82 496 CZK | 2 243 778 CZK |
| Łączna stopa podatkowa | 39,3% | 37,4% |
Jak widzimy, przedsiębiorca z zyskiem brutto na poziomie 6 000 000 CZK zapłacił procentowo mniej podatników bezpośrednich niż prowadzący działalność na własny rachunek z niskim zyskiem, a różnica wyniosła niespełna 2%.
